ایثار در مثنوی معنوی و فیه مافیه مولانا

مولوی یکی از بزرگترین و برجسته ترین عرفا و شعرای ایران است که در آثار خود به مسئله اخلاق و چگونگی پرورش صفات نیکو در خویش و رسیدن به تعالی و کمال پرداخته است. از جمله مسائل اخلاقی که مولانا انسان ها را به آن دعوت می نماید، ایثار و فداکاری است. می توان ایثار را از نظر مولانا در مثنوی معنوی و فیه ما فیه به دو بخش تقسیم نمود : 1. ایثار انسان نسبت به خدا و در راه او که به وسیله جهاد با نفس و فنای در حق نمود پیدا می کند. 2. ایثار انسان ها نسبت به یکدیگر که شامل زکات، صدقه، انفاق، هدیه و ... می شود. مولانا آدمی را به ایثار و نیکی نسبت به یکدیگر فرامی خواند و او را از نتایج نیکوی آن آگاه می سازد. همچنین وی انسان را به جهاد با نفس و پیکار با صفات مذموم و در نتیجه آن فنای در حق دعوت می نماید که از بالاترین درجات سیر و سلوک است. می توان گفت ایثار و آثار روحی و روانی آن در وجود آدمی و نتایج فردی و اجتماعی اش از نظر مولوی با دیدگاه علم روان شناسی نوین قابل مقایسه است و نقاط مشترکی با یکدیگر دارند. از آنجایی که ایثار از زیر مجموعه های علم اخلاق است و در اثر مبارزه با نفس و شهوت ایجاد می شود؛ و چون مولانا یکی از بهترین و ارزنده ترین شاعران عارف است در این تحقیق ایثار از نظر علم اخلاق و عرفان بررسی می شود. همچنین به دلیل آنکه مولوی در آفرینش آثار خود به قرآن و حدیث نگاه ویژه ای داشته و از این دو بسیار مدد جسته است؛ دیدگاه قرآن و احادیث پیامبر اکرم (ص) و روایات ائمه اطهار (ع) جستجو می شود. و در پایان، موانع ایثار که سبب جلوگیری از این عمل حسنه می شود، از نظر مولانا بررسی می شود و آن موانع شامل مال و دنیا دوستی، بخل و حرص می شود که مولوی انسان ها را به ترک این صفات مذموم دعوت می نماید و آثار سوء و علت پیدایش آنها را بیان می دارد. کلید واژه : ایثار، مثنوی معنوی، فیه ما فیه، انسان، اخلاق.